Şampuan ve Temizlik Maddelerindeki Büyük Tehlike! SLS, SLES
SLS, SLES Nedir?
Gerek Sodium Laureth Sulfate (sles), gerekse yakın akrabası Sodium Lauryl Sulfate (sls) daha fazla köpük sağlaması için genellikle sabunlarda, şampuanlarda, diş macunlarında ve deterjanlarda kullanılmaktadır. Bu iki madde de kimyada sıvılarda yüzey gerilimini azaltan madde olarak bilinir.
Yan Etkileri, Getirilerinin Çok Ötesinde
Ancak maalesef hem SLS, hem de SLES son derece tehlikeli ve aşındırıcı maddelerdir. Sağlıkla parlayan saçlar ve güzel bir cilt sağlamanın ötesinde, bu maddeleri içeren temizleyiciler uzun süreçte saç köklerine, deriye zarar vermekte, kalıcı göz hasarlarına sebep olmakta ve çocuklarda karaciğer problemlerine yol açmaktadır.
Her ne kadar SLES (Sodium Laureth Sulfate), SLS’den (Sodium Lauryl Sulfate) daha az aşındırıcı etkiye sebep olsada, her iki madde de karaciğer tarafından ayrıştırılamamakta ve etkileri çok uzun süreli olmaktadır. Bu maddeler sadece vücuda zarar vermekle kalmamakta, vücuttan atılmaları da çok uzun süreler almakta ve vücudun bu işlem için daha fazla enerji harcamasına sebep olmaktadır.
Etki Oranları, Araştırmalar ve Şikayetler
Amerikan Toksikoloji Kurumu’na ait bir dergide yayınlanan rapora göre %0,5 oranında SLS bile vücuda zarar verebilmekte; bu oran %10’un üzerine çıktığında ise cilt aşınması ve ciddi hasarlara yol açmaktadır. Amerikan Ulusal Sağlık Enstitüsü’nün “Ev Tüketim Malzemeleri Kılavuzu” listesindeki 80’den fazla temizlik malzemesi SLS, SLES içermektedir. Ki bu malzemelerden bazı sabun ve şampuanlar tehlike sınırının çok üzerinde, %30’a kadar ulaşan seviyelerde SLS ve SLES içermektedir.
"Her ne kadar medya organlarına fazla yansımasa da", şampuanlar Amerikan Gıda ve İlaç dairesine en çok şikâyet edilen ürünler arasında gelmektedir. Türkiye’de yapılan araştırmada da aynı şekilde gerek sağlık bakanlığında, gerekse online şikayet ortamlarında şampuanla ilgili şikayetler temizlik maddeleriyle ilgili listede ilk sırada yer almaktadır. Şikayetler; göz hasarı, deri hasarı, saç dökülmesi, ellerde tahriş, yüz ve kollarda kızarıklık, kafa derisinde dökülme ve yaralar ve saç hasarlarını içermektedir. Burada belirtilen bütün problemler Sodium Laureth Sulfate’nin(SLES) karakteristik yan etkileridir. Şampuan ve temizlik maddelerinde SLES ve SLS’den daha üst düzeyde zarar verecek etken maddeler bulunmamaktadır. Bu sorunu daha yakından görmek için en basit haliyle, herhangi bir arama motoruna "şampuan şikayet" ibaresini girmeniz yeterli olacaktır.
Peki Neden Bu Maddeler Zararlı Olmasına Rağmen Sabun ve Şampuanlarda Kullanılıyor?
Aslında cevap çok basit: bu maddeler çok ucuz. Sabun ve şampuanlarımızda bolca bulabileceğimiz SLES ve SLS, araba motoru temizlemekte kullanılan temizlik maddelerinden, banyo tuvalet ve mutfak temizliğinde kullandığımız aşındırıcı deterjanlara kadar birçok yerde kullanılmaktadır.
Zararları Neler?
Bu maddeler araba motoru ve mutfaktaki yağları sökmekte olduğu gibi saçlarınızdaki ve derinizdeki yağları da azaltır ve kuruluğa yol açar. Ayrıca cildin canlı kalmasını sağlayan cilt proteinlerini devre dışı bıraktığı da rapor edilmiştir. Cilde olan bu etkileri zararlı mikroorganizmaların ve mikropların vücuda cilt üzerinden daha kolay giriş yapabilmelerine sebep olur.
Ayrıca her ne kadar kozmetik firmalarınca reddedilse de; cildin protein yapısının bozulması demek, hücre yapısının bozulması anlamına gelir. Hücre bozulmasının da uzun süreçte “kanserli hücrelerin oluşması” anlamına geldiği yadsınamaz bir gerçektir.
Asıl endişe verici olan konu ise, sodium laureth sulfate’nin deri üzerinden vücut içerisine de girmesidir. Deriden içeri giriş yaptığında SLES’nin en büyük etkisi Östrojen hormonunu taklit etmesi olmaktadır. Östrojen hormonundaki dengesizlikler; adet bozuklukları, erken menopoz belirtirleri, erkeklerde kısırlık ve bayanlarda meme kanseri gibi çok büyük sağlık problemlerini beraberinde getirebilir.
SLS ve SLES’in En Çok Kullanıldığı Ürünler:
Sabunlar, şampuanlar, diş macunları, bulaşık ve çamaşır deterjanları, bebek şampuanları ve sabunları, yağ çözücüler, halı deterjanları, yapıştırıcılar, duş şampuanları, tıraş köpükleri, maskara, ağız temizleyiciler, cilt temizlik malzemeleri, nemlendiriciler, güneş kremleri.
Çocuklarda SLS VE SLES Kullanımı Endişe Verici Etkilere Sahip
Bu maddelerin yetişkinlere oranla çocuklarda göz ve cilt tahrişine daha çok sebep olduğu birçok çalışma ile kanıtlanmıştır. Özellikle küçük yaşlarda göz gelişimi hala devam ettiği için şampuan ya da sabun yoluyla göze temas eden bu maddeler geri dönüşü olmayan hasarlara yol açabilmektedir. Bu yüzden çocukların temizliğinde SLS, SLES ya da paraben içermeyen temizlik maddelerinin seçilmesi daha çok önem taşımaktadır.
Peki, Ne Kullanacağız?
Bu yazıyı okuyan herkesin aklına gelen ilk soru, eğer bu güne kadar bu maddeler hakkında bilgisi olmamışsa, bundan sonra ne kullanacağı olacaktır. Aslında cevabı basit; bu maddeleri içeren temizlik maddeleri olduğu gibi içermeyenler de mevcut. Araştırmak ve daha dikkatli davranmak da tüketicinin kendi sorumluluğundadır.
Bunun yanında üzerinde “doğal” ya da “bitkisel içerikli” ibaresi bulunması bu ürünlerin SLS ya da SLES içermediği anlamına gelmez. Şampuan, sabun ve diş macunu gibi temizlik maddeleri alınırken içerikleri daha ayrıntılı incelenmeli, ön yüz etiketleriyle yetinilmemelidir.
